رئیس کمیته اصلاح ساختار بودجه مجلس، در هفدهمین نشست اقتصادی بازارنیوز، پیرامون شفافیت و اصلاح ساختار بودجه و معضلاتی که در این حوزه وجود دارد، مطالبی را بیان کرد.

گروه اقتصاد کلان بازارنیوز: محسن زنگنه، عضو کمیسیون برنامه و بودجه و رئیس کمیته اصلاح ساختار بودجه مجلس شورای اسلامی، در هفدهمین نشست اقصادی بازارنیوز پیرامون مفهوم بودجه و اصلاح ساختار آن اظهار داشت: همه حرف‌های کلانی که ما در کشور می‌زنیم مثل سند چشم انداز، مثل بیانیه گام دوم، اسناد بالادستی و همه این‌ها در نهایت خودش را در بودجه نشان می‌دهد، یعنی در نهایت همان قانون بودجه سالانه قرار است همه اهداف کلان که ما در کشور از آن‌ها نام می‌بریم، قرار است در اعداد و ارقام بودجه خلاصه شود. چرا فرمایشات رهبری در موضوع اقتصاد بدون نفت اتفاق نمی‌افتد؟ چرا بحث فرزند آوری و تحکیم خانواده که رهبری فرمودند را انجام نمی‌دهند؟ چرا در حوزه سند ۲۰۳۰ که ایشان می‌فرمایند نباید انجام بشود، اتفاق خاصی نمی‌افتد؟ همه این‌ها در سخنرانی‌ها و بولتن‌ها و در همین اعداد و ارقام و خطوط قانون بودجه سال تعیین می‌شود؛ یعنی همه این چرا‌ها را در قانون بودجه باید جواب بدهید.

وی افزود: قانون بودجه است که ریل گذاری کلان کشور را تعیین می‌کند. در دنیا با قانون بودجه تعیین می‌کنند که اولویت‌های کشور چیست. آیا حمایت از زنان سرپرست خانوار به عنوان یک اولویت در بودجه خودش را نشان می‌دهد؟ پس در حقیقت بودجه ریل مدیریت نه تنها اقتصادی کشور است، بلکه به معنای عام می‌شود گفت ریل مدیریت کلان کشور است. پس بودجه خیلی مهم است و اصلاح ساختار که می‌گوییم به معنای دو تبصره یا بند در بودجه آوردن نیست. در حقیقت یعنی اصلاح ریل حکمرانی کشور.
 

*اصلاح ساختار کار شش ماه و یکسال نیست

زنگنه درباره مفهوم صحبت‌های رهبر انقلاب پیرامون اصلاح ساختار بودجه اظهار داشت: اینکه رهبری می‌فرمایند اولویت اول مجلس باید اصلاح ساختار بودجه باشد، به این معناست. یعنی مجلس باید بیاید بنشیند این ریل حکمرانی کلان کشور را در طول یکسال که خودش را در اعداد، ارقام، بند‌ها و تبصره‌های بودجه نشان می‌دهد را اصلا ح کند این اصلاح ممکن است خیلی تبعات و آثار زیادی در جامعه داشته باشد. به تبع مقاومت‌های زیادی هم در برابر آن خواهد بود.

وی ادامه داد: پس ما وقتی از اصلاح ساختار صحبت می‌کنیم یک امر دو سه ماهه و شش ماهه و یک ساله نیست. قانون بودجه ما حتی می‌توان گفت عمر ۱۰۰ ساله دارد. براساس مدلی که از قبل از انقلاب شروع شده و بر همان اساس هم دارد و امروز قانون بودجه ما به ابزار اعمال قدرت دولت تبدیل شده است. یعنی به راحتی با جابجا کردن ردیف ها، تخصیص‌ها و جلو و عقب کردن اولویت ها، دولت مدیریت و اعمال حاکمیت می‌کند؛ بنابراین همه دولت‌ها با اصلاح ساختار مخالف هستند و مقاومت می‌کنند.

قانون بودجه ما به ابزار اعمال قدرت دولت تبدیل شده است. یعنی به راحتی با جابجا کردن ردیف ها، تخصیص‌ها و جلو و عقب کردن اولویت ها، دولت مدیریت و اعمال حاکمیت می‌کند؛ بنابراین همه دولت‌ها با اصلاح ساختار مخالف هستند و مقاومت می‌کنند.

* بودجه ابزار اعمال قدرت دولت است و نمی خواهد از دست دهد

زنگنه پیرامون این سوال که چرا این اصلاح ساختار تا به حال انجام نشده است، گفت: چون ابزار اعمال قدرت دولت است در برابر مجلس و قوه قضاییه و در برابر سایر نهادها؛ لذا هیچ دولتی نمی‌خواهد این ابزار قدرت را از دست بدهد. چرا مجلس کاری نکرده؟ چون این ساختار بودجه به گونه‌ای است که منافع مجلسیان هم در همین است که این بودجه همینطور بماند. چون من نماینده می‌روم با رایزنی با یک فرد در سازمان برنامه و بودجه برای حوزه انتخابیه خودم بودجه‌ای می‌گیرم و رای خودم را تثبیت می‌کنم؛ چرا من بیایم این ساختار را به هم بزنم؟ لذا هم نمایندگان منافعشان در این است که بودجه همینطور بماند هم دولت و به همین دلیل هم تا الان اصلاح ساختار انجام نشده است.

وی افزود: ما که در مجلس یازدهم و بنده در کمیسیون برنامه و بودجه به این موضوع ورود کردیم، در همان روز اول ایجاد کمیسیون پیشنهاد تشکیل کمیته اصلاح ساختار بودجه را دادیم که تا به حال یکی از کمیته‌های فعال مجلس است و تا الان نزدیک به ۱۵ جلسه غیر از جلسات کمیسیون داشتیم و از این طرف این را هم بگویم که باید با دولت تعامل کنیم، چون دولت باید بودجه اجرا کند. اگر ما یک تکلیف را برای دولت ایجاد کنیم و دولت بگوید انجام نمی‌دهد، شورای نگهبان هم رد می‌کند و می‌گوید شما چیزی که خواستید دولت نمی‌تواند انجام دهد و باید چیزی باشد که ظرفیت اجرا داشته باشد.

بیشتر بخوانید:

• گزارش تصویری/ هفدهمین نشست اقتصادی بازارنیوز

  ---

* دولت عزم جدی برای اصلاح ساختار ندارد

 در نهایت تصمیم گرفتیم در جلسه‌ای که با آقای قالیباف و بقیه اعضای کمیسیون و بعضی از روسای سایر کمیسیون‌ها داشتیم، الزاماتی را که از دولت می‌خواهیم در جهت اصلاح، در قدم اول در قالب یک طرح به مجلس بیاوریم و نمایندگان هم این را رای بدهند و به عنوان یک قانون به دولت ابلاغ کنیم که در نهایت به عنوان طرح احکام کلی بودجه ۱۴۰۰ تنظیم شد

رئیس کمیته اصلاح ساختار بودجه مجلس از عدم عزم جدی دولت برای اصلاح ساختار بودجه سخن گفت و اظهار داشت: ما جلسات متعددی داشتیم و منتظر بودیم دولت لایحه بدهد و درست هم این است که دولت لایحه بدهد، اما دولت یازدهم خیلی عزمی برای این قضیه ندارد و در نهایت ما حدود ۱۳ طرح را آماده کردیم تا به صحن بیاوریم و احکام بسیار خوبی است که البته باید انجام بدهیم. اما دیدیم اگر این ۱۳ طرح وارد صحن شود قطعا به بودجه سال ۱۴۰۰ نمی‌رسد، در نهایت تصمیم گرفتیم در جلسه‌ای که با آقای قالیباف و بقیه اعضای کمیسیون و بعضی از روسای سایر کمیسیون‌ها داشتیم، الزاماتی را که از دولت می‌خواهیم در جهت اصلاح، در قدم اول در قالب یک طرح به مجلس بیاوریم و نمایندگان هم این را رای بدهند و به عنوان یک قانون به دولت ابلاغ کنیم که در نهایت به عنوان طرح احکام کلی بودجه ۱۴۰۰ تنظیم شد و در ۱۲ بند که بعضی از بند‌های آن جذف شد و دو سه بند خیلی خوب به آن اضافه شد که در نهایت تلاش ما این است که ظرف فردا و پس فردا بتوانیم در صحن مطرح کنیم.

*نمره شفافیت بودجه ایران ۳۰ از ۱۰۰ است

زنگنه ضمن دادن نمره ۳۰ از صد به میزان شفافیت در بودجه ایران، اظهار داشت: این عددی است که من الان در مدتی که قبلا از دور مطالعاتی داشتیم و الان دارم از نزدیک می‌بینم ۳۰ درصد نقطه مطلوب هستیم. بودجه امسال ما تقریبا ۲۰۰۰ هزار میلیارد تومان است که ۵۷۰ هزار میلیارد این مربوط به بودجه عمومی دولت است و مابقی آن که حدود ۱۴۵۰ هزار میلیارد تومان است مربوط به شرکت‌های دولتی است که هیچ نظارتی بر این بخش نیست. یعنی همه دعوا‌های ما در مجلس و دولت سر یک سوم بودجه است. پس سه چهارم بودجه، شرکت‌های دولتی است که ما نظارتی بر آن نداریم.

بودجه امسال ما تقریبا ۲۰۰۰ هزار میلیارد تومان است که ۵۷۰ هزار میلیارد این مربوط به بودجه عمومی دولت است و مابقی آن که حدود ۱۴۵۰ هزار میلیارد تومان است مربوط به شرکت‌های دولتی است که هیج نظارتی بر این بخش نیست

وی افزود: تنها نظارتی داریم که مجلس دهم مصوب کرده است که این‌ها تراز‌های مالی خود را ارائه بدهند. آن‌ها هم یک نیسانی را بار زده اند و ۷۰ هزار کاغذ را به نماینده‌ها داده اند و گفتند همه چیز ما شفاف است. این نماینده‌ها هم به این ۷۰ هزار برگه نگاه کردند و گفتند چه کار می‌شود کرد؟ این هم مدلی است.


*۸۵ درصد بودجه شرکت های دولتی در اختیار ۵ شرکت است

زنگنه درباره عملکرد شرکت‌های دولتی اظهار داشت:  به بعضی‌ها می‌گوییم چیزی را به ما شفاف بدهید، ۱۰ جلدکتاب جلوی ما می‌گذارد، بعد مدیران ما اینطوری هستند می‌گویند ۱۰ جلد کتاب آورده، پس حتما شفاف است؛ در صورتی که شفاف این است که یک صفحه باید بیاورد. سال گذشته حدود ۷۰ هزار برگه به مجلس می‌دهند در مورد بودجه شرکت‌ها که ما بررسی کردیم و دیدیم در آن ۱۵۰۰ میلیارد تومان، یعنی ۸۵ درصد آن مربوط به ۵ شرکت است. یعنی اصلا نیاز نبوده همه شرکت‌ها را ببینند. ما اگر ۵ یا ۶ شرکت را بررسی کنیم، کفایت می‌کند.


*عدم پاسخ وزیر نفت درباره درآمد شرکت ملی نفت

گفتیم آقای وزیر، این درآمد شرکت ملی نفت چه قدر است یه عدد بگو. تا الان که ما خدمت شما هستیم، نفهمیدیم درآمد شرکت ملی نفت چه قدر است. آخرین جمله‌ای که گفتند این بود که این‌ها اسناد طبقه بندی است و ما فقط به دو یا سه نفر در کشور می‌گوییم و من حاضرم سوگند بخورم که همان دو یا سه نفر هم نمی‌دانند دقیقا شرکت ملی نفت چه قدر درآمد دارد.

رئیس کمیته اصلاح ساختار بودجه پیرامون عملکرد شرکت ملی نفت اظهار داشت: یکی از این شرکت‌ها شرکت ملی نفت است. ۹۰۰ هزار میلیارد بودجه شرکت نفت است. هیچ کس در این کشور به شما نخواهد گفت درآمد شرکت ملی نفت چه قدر است. ما ۳ ماه است در مجلس داریم سوال می‌کنیم. وزیر نفت آمده در صحن سوال کردیم، جواب نگرفتیم. گفتیم در جمع خصوصی‌تر بپرسیم. وی به کمیسیون آمد. گفتیم آقای وزیر، این درآمد شرکت ملی نفت چه قدر است یه عدد بگو. تا الان که ما خدمت شما هستیم، نفهمیدیم درآمد شرکت ملی نفت چه قدر است. آخرین جمله‌ای که گفتند این بود که این‌ها اسناد طبقه بندی است و ما فقط به دو یا سه نفر در کشور می‌گوییم و من حاضرم سوگند بخورم که همان دو یا سه نفر هم نمی‌دانند دقیقا شرکت ملی نفت چه قدر درآمد دارد.

*میزان کسری بودجه را به ما نمی گویند

زنگنه درباره مشخص نبودن میزان کسری بودجه در کشور گفت: این اوج شفافیت در شرکت ماست. یا هیچ کس در کشور نمی‌داند کسری بودجه در کشور چه قدر است؟ اگر توانستید کسی در کشور پیدا کنید که به شما بگوید کسری بودجه چه قدر است؟ هیچ کس این را به شما نخواهد گفت. شما این را سوال کنید، از رییس جمهور گرفته تا بنده که عضو کمیسیون برنامه و بودجه هستم. این وضعیت بودجه ماست.
 

بعد آقای روحانی یک طرحی می‌آورد تحت عنوان  گشایش اقتصادی که ۲۲۰ میلیون بشکه نفت می‌خواهیم به مردم بفروشیم. حساب کردیم که این طرح ۱۷۰ هزار میلیارد تومان می‌شود،  بعد به دولت می‌گوییم ۱۷۰ هزار میلیارد از اینجا می‌گیری برای کسری بودجه، حدود ۱۰۰ هزار هم که اوراق، سهام و... بالاخره خارج از محدوده و فراتر از رقم بودجه فروختید. بالاخره این کسری بودجه ما چه قدر است. بعد اوراق سلف نفتی هم می‌خواستند بفروشند که آن یک چیز جدا و حدود ۵۰۰ هزار اوراق بود.

وی افزود: بعد شما ببینید با این داده‌ها می‌خواهیم برای کشور تصمیم گیری کنیم. واقعا منی که می‌خواهم الان بروم در مجلس تصمیم بگیرم که برای کسری بودجه دولت چی کار کنیم، من عضو کمیسیون برنامه و بودجه نمی‌توانم بدانم کسری بودجه چه قدر است که بروم برایش فکر کنم. هیچ کس به من نمی‌گوید. بعد آقای روحانی یک طرحی می‌آورد تحت عنوان  گشایش اقتصادی که ۲۲۰ میلیون بشکه نفت می‌خواهیم به مردم بفروشیم. حساب کردیم که این طرح ۱۷۰ هزار میلیارد تومان می‌شود،  بعد به دولت می‌گوییم ۱۷۰ هزار میلیارد از اینجا می‌گیری برای کسری بودجه، حدود ۱۰۰ هزار هم که اوراق، سهام و... بالاخره خارج از محدوده و فراتر از رقم بودجه فروختید. بالاخره این کسری بودجه ما چه قدر است. بعد اوراق سلف نفتی هم می‌خواستند بفروشند که آن یک چیز جدا و حدود ۵۰۰ هزار اوراق بود.

زنگنه اضافه کرد: مثلا در ردیف‌های بودجه اگر از وزیر نیرو سوال کنید، آقای وزیر در حوزه آب ما چه قدر هزینه کردیم در کشور،  می‌گوید من فقط هزینه‌های وزارتخانه خودم را شاید بتوانم بگویم، اما در وزارت کشاورزی هم برای آب کار می‌شود، در وزارت صنعت هم برای آب کار می‌شود، استان‌ها هم در بودجه‌های استانی شان در حوزه آب کار می‌کنند. خلاصه ما نمی‌دانیم الان برای صنعت آب و صیانت از آب و کلا آبخیزداری و ... رقم دقیق که ما هزینه می‌کنیم چقدر است. این متاسفانه وضعیت بودجه ماست.

*هر پرداخت باید شناسه داشته باشد

زنگنه پیرامون یکی از بند‌های طرح جدید اظهار داشت: یکی از بند‌هایی که ما در طرحمان آوردیم این است که هر پرداختی یک شناسه پرداخت داشته باشد. مثلا وزارت نفت به هر پالایشگاه نفت می‌دهد، بیایید این را عدد و رقم کنیم که این قرارداد بشود. متاسفانه همین شرکت ملی نفت ۱۴ درصد از درآمدش برای خودش است که این هزینه برای اکتشاف و استخراج و مخارج خود صنعت نفت می‌شود.

* لبخند، پاسخ وزیر نفت به درآمد شرکت ملی نفت 

زنگنه با بیان خاطره‌ای از حضور وزیر نفت در جلسه کمیسیون برنامه و بودجه از ابهامات در درآمد شرکت ملی نفت سخن گفت و اظهار داشت: یک خاطره از اقای زنگنه در کمیسیون بودجه تعریف کنم. وی آمد و توضیح داد که پول ندارند و خیلی گله می‌کردند و گفتند سال‌های قبل بنده انقدر نفت فروختم و انقدر درآمد دارم و ۱۴ درصد آن فلان مقدار می‌شود، ولی امسال فروش نفت بنده صفر شده و درآمد نداشتم.

زنگنه افزود: وزیرآمد جلوتر و گفت هیچ پروژه‌ای را متوقف نکردیم و حتی چاه‌هایی هم که کشف شده ما نمی‌توانیم نفت استخراج کنیم. بنده سوال کردم در بین همین مشکلاتی که دارید شما چندتا اکتشاف تازه انجام دادید و این یعنی شما نه تنها حقوق مردم و کارکنان را دادید و نه تنها پروژه‌های جدید را ادامه دادید بلکه اکتشاف و پروژه جدید هم گرفتید. پس پول این از کجا آمده است؟

وی ادامه داد: سوال این است که ۱۴ درصد سهمتان از فروش خیلی کم شده و درآمد صفر شده، پس پول این از کج آمده، ایشان لبخندی زد و پاسخی نداد و بعدش گفت به سختی و به زحمت. این یعنی چه و چه وضعی است و شما باید جواب بدهید. ما از شما متشکریم که صنعت نفت را می‌چرخانید، اما توضیح بدهید به کمیسیون که این از کجا آمده است.

زنگنه اضافه کرد: البته سپس ایشان توضیح دوباره دادند که اگر این کار را نکنم چند هزار نفر بیکار می‌شوند و مردم به خیابان‌ها میریزند و مشکل امنیتی و اجتماعی پیش میاید. ما از این بابت از ایشان واقعا متشکریم، اما باید پاسخ بدهند که این تناقض بودجه‌ای چگونه حل می‌شود.

وی تاکید کرد: بودجه شرکت نفت و باقی شرکت‌های دولتی مثل شرکت برق، شرکت آب، درآمدهاشان متاسفانه شفاف نیست. فلذا واقعا بودجه مشکل دارد و راه حل آن شناسه پرداخت است که می‌توان با آن این مشکل را حل کرد.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه تاکید کرد که باید روی بودجه تمرکز شود و اظهار داشت: ما در کشور مسائل حاشیه‌ای زیاد داریم که اتفاقا بقیه می‌خواهند درگیر مسائل حاشیه‌ای اقتصاد شویم درحالیکه مسئله اصلی بودجه است و باید تمرکز روی آن شود و درآمد و هزینه را شفاف کنیم تا مسائل و مشکلات حل شود.


* دیوان محاسبات در ایران ناکارآمد است

زنگنه درباره گزارش‌های بودجه‌ای که در کشور‌های دنیا رایج است و در ایران مغفول مانده و همچنین عملکرد دیوان محاسبات اظهار داشت: گزارش‌ها در قانون آمده، اما دولت عمل نمی‌کند و هر سه ماه دولت باید این کار را انجام دهد و ما باید دستگاه محاسباتی را تقویت کنیم. دیوان محاسبات متاسفانه الان تبدیل به یک نهاد ناکارآمد شده و تقلیل شده به یک مکان برای مچ گیری و خودش تبدیل به مکانی برای فشل کردن سیستم مدیریت کشور شده است. مثلا مدیری که جایی ریسک کرده، بعد چند سال مچش را می‌گیرند که چرا فلان کار را کردی؛ خب او هم از دفعه بعد مدیریت و ریسک را کنار می‌گذارد.

دیوان محاسبات متاسفانه الان تبدیل به یک نهاد ناکارآمد شده و تقلیل شده به یک مکان برای مچ گیری و خودش تبدیل به مکانی برای فشل کردن سیستم مدیریت کشور است.

وی افزود: این نهاد کارآمد نیست و نهایت کاری که می‌کرده یک گزارش تفریغ بوده که آن هم دو سال یکبار گزارش می‌دهند که به دردی نمی‌خورد. دیوان محاسبات در قانون اساسی دو اساس دارد که بر پایه آن نهاده شده که عبارتست از بازوی نظارت مجلس و مردم و بصورت برخط بر بودجه نظارت کند نه اینکه بودجه تمام بشود و بعدا بررسی شود.

زنگنه افزود: چند اشکال است که باید بررسی شود که یکی از آنان مجلس است و قوانین مشکوکی که جاریست را برطرف کنیم و قانون محکم وضع کنیم. چون در بعضی قوانین تبصره استثنا هم وجود دارد و امکان مواخذه هم نیست. دوم اینکه دیوان محکم عمل کند. آقای بذرپاش طرحی به مجلس داده که دست دیوان بازتر شود و بتوانه بهتر نظارت کند. سوم اینکه از فناوری‌های موجود در دنیا استفاده کنیم که در ایران هم داریم.

 

* وضع قانون جدید درباره شرکت های دولتی

رئیسه کمیته اصلاح ساختار بودجه از وضع قانون جدید پیرامون بودجه شرکت‌های دولتی اظهار داشت: ما یک قانون آماده کردیم که جزو آن ۱۳ قانون هست که به بودجه ۱۴۰۰ برسانیم که چون نرسیدیم، قرار است تحت عنوان یک ماده مطرح شود که الان فکر کنم حدود ۳۰ یا ۴۰ ماده شده و مرکز پژوهش‌ها و برخی پژوهشکده‌ها روی آن کار کردند تحت عنوان «قانون مدیریت شرکت دولتی».
 

ما شرکتی را دولتی می‌گوییم که ۵۱ درصدش برای دولت باشد، بر این اساس حدود  ۴۰۰ شرکت دولتی داریم، اما ما فکر می‌کنیم ۹۰۰ شرکت دولتی داریم. چون مثلا ۳۰ درصد شرکتی دست دولت است، اما در ۷۰ درصد باقی هم دوباره دولت مالک ۵۰ درصد است، اینطوری که ماتریسی حساب کنیم، ۷۰ درصد شرکت دست دولت است، اما شرکت دولتی نیست.

زنگنه افزود: این قانون از تعریف شرکت دولتی شروع کرده، چون در تعاریف هم مشکل داریم. مثلا ما شرکتی را دولتی می‌گوییم که ۵۱ درصدش برای دولت باشد، بر این اساس حدود  ۴۰۰ شرکت دولتی داریم، اما ما فکر می‌کنیم ۹۰۰ شرکت دولتی داریم. چون مثلا ۳۰ درصد شرکتی دست دولت است، اما در ۷۰ درصد باقی هم دوباره دولت مالک ۵۰ درصد است، اینطوری که ماتریسی حساب کنیم، ۷۰ درصد شرکت دست دولت است، اما شرکت دولتی نیست.

وی تاکید کرد: این طرح را آماده کردیم که قطعا به نظر کارشناسان و نخبگان می‌رسانیم که نظرشان را بگویند، چون قطعا تنها راه قانون شرکت‌های دولتی است که ملزم به دادن صورت‌های مالی و هیئت مدیره و توضیح وضعیت مالی بشوند و پاسخ بدهند.


*بدهی های دولتی ها هم شفاف نیست

زنگنه درباره عدم شفافیت در میزان بدهی‌ها در دولت سخن گفت و اظهار داشت: دارایی‌های دولت یک بخش عدم شفافیت است، اما در مورد بدهی‌ها هم من دلیل نمی‌بینم، اما بعضا دلیل امنیتی مطرح می‌کنند که بنده قبول ندارم. چون دولت‌ها هم دوست دارند بالاخره میزان بدهی مشخص نشود، چون در قانون برنامه آوردیم میزان بدهی دولت نباید بیشتر از ۴۰ درصد تعهدات بشود که متاسفانه همین الان بیشتر است.

چون دولت‌ها هم دوست دارند بالاخره میزان بدهی مشخص نشود، چون در قانون برنامه آوردیم میزان بدهی دولت نباید بیشتر از ۴۰ درصد تعهدات بشود که متاسفانه همین الان بیشتر است.

وی تصریح کرد: در کل جمهوری اسلامی، واقعا روسای جمهورمان در برابر قانون فضای دیکتاتوری داشتند و تمکین نمی‌کنند و متاسفانه ابزاری هم نیست که بتوانیم آن‌ها را ملزم به رعایت کنیم، اگر از ابزار هم استفاده کنیم متاسفانه مسائل سیاسی و امنیتی دخیل می‌شود و عملا ابتر می‌ماند.

* تعارض منافع علت پیچیدگی های بودجه است

زنگنه در پاسخ به این سوال که چرا بودجه به زبان ساده و همه فهم برای عموم جامعه نیست، گفت: واقعا شفاف بگویم این پیچیدگی‌ها در بودجه به جهت تعارض منافع است و فشار‌های رانتی که می‌آورند، چون بودجه ما می‌تواند در حد ۱۰ صفحه باشد.

واقعا شفاف بگویم این پیچیدگی‌ها در بودجه به جهت تعارض منافع است و فشار‌های رانتی که می‌آورند، چون بودجه ما می‌تواند در حد ۱۰ صفحه باشد.

وی افزود: من سوال دارم که چرا باید در تهران یک جمع ۴ نفره بنشیند و راجع به طرح آب در سیستان نظر بدهد. اصلا این‌ها سیستان را دیده اند؟ می‌دانند طرح آب چیست؟ چرا این اتفاق می‌افتد؟ به جهت اینکه وقتی این هیئت نظر می‌دهد، هزاران رای و رانت پشت این قضیه هست.

زنگنه ادامه داد: من مدتی در دانشگاه معاون پژوهشی بودم، می‌دیدم در ردیف بودجه، مثلا فلان مقدار برای تکثیر مقالات، فلان مقدار برای انتشارات دیده شده است.  این جز این است که برای سو استفاده طراحی شده  است که قدرت مدیرت را از بنده می‌گیرد و بنده که می‌خواهم اعمال مدیریت کنم، مجبورم این را دور بزنم و برای دور زدن باید با چند نفر هماهنگ بکنم.


* تشریح طرح جدید کمیسیون

عضو کمیسیون برنامه و بودجه در تشریح طرح جدید اظهار داشت: ما یک استاندار می‌گذاریم با یک بودجه مشخص که برای سال آینده این را محقق کنیم. ما به وزیر نیرو بودجه می‌دهیم بر اساس نظرات کارشناسی دقیق و می‌گوییم مثلا ۴۰ هزار میلیارد برای تو، اما تو باید این شاخص‌ها را طی یک سال تقویت کنی. ما کاری نداریم چکار می‌کنی اصلا برو همش رو کارمند استخدام کن. یا مثلا به وزیر آموزش و پرورش ۱۵۰ هزار میلیارد بودجه می‌دهیم و تو با این پول حقوق بده، مدرسه بساز، کتاب تالیف کن و اصلا هر کاری که می‌کنی، باید این شاخص‌ها را تقویت کنی. به این بودجه عملیاتی می‌گویند.

وی افزود: الان سازمان‌ها پول می‌گیرند و فقط حقوق می‌دهند و اصلا خروجی ندارند و ما دنبال خروجی هستیم. این اتفاق باید بیافتد که شاخص‌ها را بالا ببریم. الان استاندار در یک استان ۲.۵ درصد بودجه کل در اختیارش است. ما استاندار و معاون استاندار داریم و سپس می‌رسیم به مدیرکل، بعدش مدیریت‌ها و ادامه داستان‌ها و کارشناس و...

زنگنه ادامه داد: شما بروید در استان‌ها ببینید چه خبر است وگزارش تهیه کنید بعد به کارمندان بگویید چکار می‌کنند. مثلا معاون اقتصادی، مدیر کل و کارشناس هیچکدام نمی‌دانند چکار می‌کنند. همان ۲ درصد از بودجه که اختیار دارند در یک جمع چند نفره بین دستگاه‌ها تقسیم می‌شود و خلاص و در بقیه موارد اختیاری ندارند. ما طی همین طرح اصلاح قوانین، بدنبال یک بند هستیم تحت عنوان کمیته بازبینی هزینه‌های دولتی.

وی تصریح کرد: جالب است بدانید خیلی از دستگاه‌های ما کارشان این است که پول را بگیرند و از خزانه بدهند دستگاه‌های دولتی و گا‌ها یک ساختمان هشت طبقه در اختیار دارند و هیچ کار نمی‌کنند و تشکیلاتی دارند و باید پرسید برای چه فعالیت دارند؟ اصلا باید مستقیم پول از خزانه واریز شود و مشکل این است که این تصور وجود دارد بودجه عمومی باید صرف حقوق دستگاه‌ها شود.


* هر دستگاهی باید گزارش بدهد، چه حاکمیتی و چه غیر حاکمیتی

زنگنه با تاکید بر این نکته که فرقی نمی‌کند دستگاهی حاکمیتی باشد یا خیر وباید گزارش بدهد، اظهار داشت: باید گزارش بدهند که اگر نباشند، چه می‌شود. یکی از کار‌هایی که در بودجه کردیم این بود که خزانه حق ندارد هیچ پولی را مستقیم به حساب وزارتخانه و سازمان و استانداری و فرمانداری بریزد و باید مستقیم پول را به حساب محل خرج بریزد.

وی ادامه داد: اقای فرماندار اگر برای پروژه فلان روستا بودجه می‌خواهی، خزانه مستقیم به حساب طرف با شناسه پرداخت کامل می‌ریزد و اگر این قانون تصویب شود، کاملا بعضی سازمان‌ها منحل می‌شوند. از مشکلات کشور ما این است که عرض کردم، چون خزانه پول را به وزارتخانه می‌دهد و وزارتخانه به سازمان متبوع و او به استاندار و او هم به فرماندار. این وسط شما ۱۰۰ تومان ریختی و نهایت ۵ تومان برای پیمانکار واریز شده است و در این مسیر همه هم بنا به مشکلاتی که داشتند، برداشت کردند و قانون هم کاری نمی‌تواند بکند.  مثل ماجرای وزارت بهداشت  که  برای کرونا مجوز ۱ میلیارد دلار گرفتی، اما نهایتا ۱۰۰ میلیون به دستش رسیده که علتش همان است. این‌ها باید اصلاح شود.

* در زمینه عدالت خیلی مشکل داریم

زنگنه با اشاره به این موضوع که حکمرانی ما الان در شان نظام اسلامی نیست، اظهار داشت: حکمرانی ما حتی با شاخص‌های مرسوم دنیا هم فاصله داریم. سرانه در یکی از شاخص‌ها در یک استان، یک میلیون و اندی است، در یک استان دیگر ۲۰ هزار تومان است. ما در زمینه عدالت از جا‌هایی است که خیلی مشکل داریم. رهبری که همیشه نقاط قوت را بیان می‌کنند و نقاط ضعف را بزرگ جلوه نمی‌دهند، در بیانیه گام دوم، پیرامون موضوع توزیع منابع فرمودند که ما خیلی اختلاف ژرفی داریم با نقطه مطلوب؛ و می‌فرمایند اصلا در حوزه عدالت وضعیت مطلوب نیست. اختلاف دهک‌های بالا و پایین جامعه همان چیزی است که جامعه از آن رنج می‌برد.

* با حقوق ۵ میلیونی جزو ۳۰ درصد ثروتمند جامعه هستید
 

اگر شما ماهانه ۵ میلیون تومان حقوق دریافت کنید، جزو ۳۰ درصد ثروتمند جامعه هستید. حالا اگر ماهانه ۹ میلیون دریافت کنید جزو ۱۰ درصد ثروتمند هستید.

زنگنه با ارائه آماری از توزیع ثروت در جامعه انتقاد کرد و اظهار داشت: ما حساب کردیم که اگر شما ماهانه ۵ میلیون تومان حقوق دریافت کنید، جزو ۳۰ درصد ثروتمند جامعه هستید. حالا اگر ماهانه ۹ میلیون دریافت کنید جزو ۱۰ درصد ثروتمند هستید. این دو معنا دارد. هم این که ۹۰ درصد بقه افراد در کدام گروه هستند و هم این که بیشتر ثروت جامعه در اختیار چند درصد افراد است. ویلا‌ها و ثروت‌های آنچنانی در دست چند درصد افراد است؟ این خیلی بحث مهمی است.


* نوشابه خوردن در روستاهای سیستان مالیات دارد ولی در بهترین رستوران های کیش نه/ معضل معافیت مالیاتی در مناطق آزاد

زنگنه با بیان عدم عدالت در اخذ مالیات در بخش‌های مختلف، اظهار داشت: به نظر من همه این‌ها شعار است و محل حرکت آن از بودجه است. جالب است که ما در کشور، بخش تولید بیش از سایر کشور‌های صنعتی مالیات می‌دهد. سهم مالیات تولید در کشور‌های دنیا از ما که کشور صنعتی محسوب نمی‌شویم، کمتر است، ولی ما در کشورمان کسی که دلالی می‌کند، کسی که سهام می‌خرد ۱۰۰ میلیون بعد از سه ماه ۲ میلیارد می‌شود، پزشک مالیات نمی‌دهد، سلبریتی مالیات نمی‌دهد، بازیکن فوتبال ما تقریبا مالیات نمی‌دهند، اما مثلا پژوهشگر ما که طرح پژوهشی می‌نویسد، مشمول ۱۶ درصد مالیات می‌شود یا حقوق بگیر باید مالیات بپرازد.
 

اگر بروید در یک روستایی در سیستان و بلوچستان، کهکیلویه و بویراحمد یا خوزستان، یک نوشابه بنوشید، از شما ۹ درصد ارزش افزوده می‌گیرند، ولی اگر در کیش ۱۰ روز اقامت داشته باشید و بهترین رستوران‌های کیش هم بروید، مالیات نمی‌دهید، چون شما در منطقه آزاد هستید.

وی افزود: ما از بخش تولید ۲۵ درصد مالیت بر سود می‌گیریم از آن طرف ادر بحث ارزش افزوده، اگر بروید در یک روستایی در سیستان و بلوچستان، کهکیلویه و بویراحمد یا خوزستان، یک نوشابه بنوشید، از شما ۹ درصد ارزش افزوده می‌گیرند، ولی اگر در کیش ۱۰ روز اقامت داشته باشید و بهترین رستوران‌های کیش هم بروید، مالیات نمی‌دهید، چون شما در منطقه آزاد هستید. البته ما معافیت مناطق آزاد از مالیات بر ارزش افزوده را حذف کردیم.

* جلسات کمسیون علنی شود، کسی جرات مخالفت با هیچ طرحی ندارد

زنگنه در پاسخ به این سوال که چرا جلسات کمسیون برنامه و تلفیق بودجه شفاف و علنی نیست، اظهار داشت: متاسفانه در مجلس، نوعی پوپولیسم اجباری حاکم است، چون نماینده مجبور است در رسانه دیده شود، و گاهی اوقات حرف بزند. نماینده وقتی نطق می‌کند، کلیپ کرده و در فضای مجازی پخش می‌کند. همین برای مجلس معظل شده است. مثلا قالیباف اصل، رئیس بازار سرمایه به مجلس می‌آید و می‌گویند آن‌هایی که می‌خواهند صحبت کنند اسم نویسی کنند، ۱۵۰ نفر ثبت نام می‌کنند. از این ۱۵۰ نفر مشخص نیست چند نفر کد بورسی دارند.

وی افزود: فرض کنید وزیر بهداشت آمده، رئیس کمیسیون بهداشت یک سری مطالب تخصصی آماده کرده، قرعه کشی می‌کنند، اسم زنگنه‌ای که فرق سرم و قرص را نمی‌داند، اسمش در می‌آِد، بعد به من می‌گویند اجازه می‌دهید جای شما صحبت کنم، با قدرت مخالفت می‌کنم. این شده یک معظل.

زنگنه ادامه داد: مثلا طرحی می‌آید و می‌گویند مخالف و موافق ثبت نام کنند. دوباره ۱۰۰ نفر موافق و ۱۰۰ نفر مخالف ثبت نام می‌کنند. خیلی اوقات طرف تخصص لازم ندارد، ولی مجبور است صحبت کند، چون همه می‌پرسند که شما در مجلس چند نطق یا مخالفت داشتید؟

زنگنه درباره طرح شفافیت آرا نمایندگان نیز توضیح داد: من جزو کسانی بودم که با شعار شفافیت رای آوردم و روز اول هم طرح شفافیت آراء نمایندگان را امضا کردم. اما الان خیلی می‌ترسم. مثلا ما در کمیسیون‌ها از ۲۳ نفر فقط ۴ نفر صحبت می‌کنند، اما اگر دوربین وارد کمیسیون‌ها شود، هر ۲۳ نفر باید صحبت کنند. بد‌تر از این، مثلا در کمیسیون بودجه طرحی می‌آورم و تلویزیون هم پخش می‌کند و خبرنگاران هم هستند، طرح من این است که مثلا من حساب کردم ما می‌توانیم به هر جوان بالای ۲۰ ساله ایرانی، یک خودروی پراید، یک خانه و درآمد ماهانه ۲ میلیونی به او بدهیم تا زمانی که کار پیدا کند. چه کسی جرات می‌کند مخالفت کند؟

وی افزود: طرح آمده که همه معلمین نهضت سوادآموزی که در آزمون رد شده اند را استخدام کنند. هیچ کس جرات مخالفت ندارد. حتی دوستان گفتند این را مخفیانه و با کارت رای گیری کنند.

زنگنه اضافه کرد: من خواهشم این است که ما را تحت فشار قرار ندهید که شفافیت را امضا کنید تا طرح شود. چون این مجلسی‌ها گرم می‌شوند و رای می‌دهند، و من خیلی نگران آینده کار هستم.

وی ادامه داد: مثلا می‌خواهند آقای تاجگردون را برکنار کنند، ۱۰۰ نفر رای ندادند، این‌ها جرات دارند اعلام کنند؟ جامعه با این‌ها چه برخوردی می‌کند؟ به عنوان افراد ضد انقلاب، ضد دین، ضد عدالت، رانت خوار و مفسد برخورد می‌کند. اگر  این گونه باشد، هر طرحی در مجلس بیاید همه موافق خواهند بود و ۲۹۰ نفر همه رای مثبت می‌دهند. ما بندی در طرح شفافیت آوردیم که اگر طرح خاصی بود، برای شفافیت رای گیری شود، انقدر ما را توییت بازارن و فحش باران کردند که این چه بندی بود اضافه کردید.

زنگنه تاکید کرد: دارایی‌های نماینده باید شفاف باشد. مثلا این که شما خانه دارید یا خیر یا خانه‌ای گرفتید یا خیر، خوب است که شفاف باشد. من اگر خانه‌ای گرفتم، حتما دلیلی دارم و اگر رانت بوده نباید می‌گرفتم. این موارد خوب است شفاف باشد، اما من خیلی نگرانم که مجلس کاملا پوپولیستی نشو که کسی جرات نکند مخالفتی داشته باشد. مثلا کار به جایی نرسد که روز رای گیری نماینده به مجلس نیاید. این خیلی حساس است و باید کاری کنیم که از چاله به چاه نیفتیم. باید تاکید کنم که من مخالف شفافیت نیستم، نگران این طرف قضیه هستم.

زنگنه با ذکر مثالی افزود: مثال واضحی بزنم. رهبری می‌فرماید باید بر اساس طرح جامع آموزش و پرورش حتما معلم باید از مسیر دانشگاه فرهنگیان بگذرد. بعد شما می‌بینید که حق التدریسی‌ها هستند، آن‌هایی که سرباز معلمند هستند، نهضتی‌ها هم هستند. شما می‌توانید این‌ها را حذف کنید؟ کسی جرات دارد؟ قطعا بدانید غیر از چند نفر از نمایندگان تهران، هیچ کس نمی‌تواند این را رد کند. من نگران این هستم.

وی در پایان گفت: رسانه‌ها باید ارتقا پیدا کنند. قرار نیست اگر طرحی را همه با آن موافقند کسی مخالفت کرد کاری کنیم که طرف خانه نشین شود. مشخص است که آن مخالف هم ناچار است موافق شود؛ و یعنی عملا پرده‌ای از شفافیت را محو می‌کنیم.