دستور توزیع رانت در بازارهای کالایی
🔵 دستور توزیع رانت در بازارهای کالایی
🔹بحث خروج محصولات مختلف از بورس کالا یکی از شیوه‌های تجربه شده بسیاری از دولت‌ها در روزهای پایانی فعالیت خود است، گویی همچنان مدیران کشور بر این باورند که می‌توانند با دستورات خلق‌الساعه بهتر از سازوکارهای دیگر مدیریت بازار را برعهده گیرند. تجربه نشان داده خروج محصولات از بورس کالا از توجیه فنی، اقتصادی و حتی عرفی برخوردار نیست و از طرف دیگر به کنترل قیمت نیز منجر نمی‌شود. با این وجود اجرای طرح خروج ۳ کالای شمش فولاد، سیمان و قیر دوباره در دستور کار برخی دستگاه‌های دولتی قرار گرفته است. اگرچه روند رو به رشد قیمتی برای بسیاری از کالاها در بورس کالا، صدای انتقاد بسیاری از کارشناسان را بلند کرده اما حتی این منتقدان نیز خروج معاملات از بورس کالا را تنها راهی برای توزیع رانت می‌دانند و معتقدند با خروج از بورس تنها قیمت‌ها از روی تابلو حذف شده و این تصمیم بر کنترل قیمت به نفع مصرف‌کننده تاثیری نخواهد داشت.
🔵تکرار تصمیمات رانت‌ساز در شمش و قیر
🔹محسن زنگنه، عضو کمیسیون برنامه،بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی درباره مزایا و معایب خروج شمش، قیر و سیمان از بورس کالا به دستور رئیس‌جمهوری به «دنیای‌اقتصاد» گفت: هر از چندگاهی پیشنهاد خروج برخی کالاها از بورس مطرح می‌شود. در تمام دنیا بورس کالا به‌عنوان ابزاری برای شفافیت در معاملات و جلوگیری از رانت و فساد و راهی مناسب برای کشف قیمت پذیرفته شده است. البته شرایط اقتصادی ایران در حال حاضر با دنیا متفاوت است؛ زیرا ایران ازجمله معدود کشورهایی است که تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار دارد و از طرف دیگر با تورمی ۳۵ درصدی مواجه هستیم که وجود همین موارد باعث می‌شود راه‌حل‌های معمول و شیوه متداول بازار سرمایه در دنیا به سادگی در ایران به نتیجه نرسد، اما خروج از بورس نیز راهگشا نخواهد بود.
🔹او ادامه داد: یکی از مشکلات فعلی در بورس کالای کشور حضور تولیدکننده‌نماهایی است که به افزایش قیمت در این بازار دامن می‌زنند، در زمینه برخی کالاها هر فردی امکان خرید از بورس را دارد و همین باعث می‌شود عده‌ای با رقابت در رینگ نرخ را افزایش داده و درنهایت مصرف‌کننده نهایی از این رشد قیمت متضرر شود. در زمینه شمش فولاد که تنها واحدهای پایین‌دستی امکان خرید دارند، حتی اگر از مشکلات سامانه بهین‌یاب نیز بگذریم، تولیدکننده نهایی می‌داند باتوجه به شرایط تورمی کشور اگر امروز در رینگ بورس رقابت کرده و مواد اولیه را خریداری کند پس از تولید محصول می‌تواند با عرضه محصول در بازار یا صادرات منتفع شود. بنابراین بی‌محابا اقدام به رقابت می‌کند که همین موضوع نیز افزایش قیمت را به دنبال دارد.
🔹درواقع تورم قابل توجه در کشور تمامی خریداران بورس را به رقابت غیرمنطقی دلگرم می‌کند، چرا که این افراد می‌دانند با بهره‌گیری از این شرایط این امکان را دارند که درنهایت محصول خود را با نرخی بالاتر به فروش برسانند.
زنگنه گفت: شرایط ایران باعث شده تا دیگر بورس کارآیی لازم را نداشته باشد، اما انتظار می‌رود بورس کالا باتوجه به شرایط کشور بهینه‌سازی شود.این وضعیت شامل بازار سهام و اوراق بهادار نیز می‌شود به‌گونه‌ای که در نبود سیستم نظارتی که به تعدیل بازار دست بزند، شاهد افزایش غیرواقعی ارزش سهام‌ها در زمان کوتاهی بودیم در حالی که در تمام دنیا در چنین شرایطی بازار تعدیل می‌شود. درواقع بخشی از مشکلات بازار سرمایه کشور مربوط به نبود نظارت مناسب است که اجازه رشد هیجانی بها را می‌دهد.
🔹او افزود: در این شرایط رئیس‌جمهور، خروج شمش فولاد، قیر و سیمان را به‌عنوان راه کنترل بازار مطرح می‌کند، اما در شرایطی که راه جایگزین شفاف و مناسب‌تری به‌جای بورس وجود ندارد، خروج معاملات از بورس ازسویی احتمال ایجاد رانت برای عده‌ای خاص را به‌دنبال دارد و از طرف دیگر حتی می‌تواند به رشد بیشتر قیمت در بازار منجر شود و مجدد مصرف‌کننده متضرر شود.
🔹محسن زنگنه ادامه داد: خروج این محصولات از بورس کالا تکرار تجربه‌ای مشابه ارز ۴۲۰۰ تومانی است، اگر آن زمان با هدف کنترل ارز، معامله ارز در صرافی را ممنوع نمی‌کردند، در بدترین شرایط، تورمی مانند امسال داشتیم اما در عوض ۱۷ میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ کشور به عده خاصی داده نمی‌شد، هزاران پرونده اقتصادی باز نمی‌شد و صدها نفر از رانت هزار میلیاردی بهره‌مند نمی‌شدند.بنابراین انتظار می‌رود دولت از تکرار مجدد این اشتباه که به افزایش قیمت و توزیع رانت منجر می‌شود، بپرهیزد./خبرگزاری دنیای اقتصاد
نظرات